PAYAS AĞZININ GENEL ÖZELLİKLERİ

Kelime başındaki “k” bazı kelimelerde “g” şeklinde telafuz edilir.
      Kapı: Gapı,
      Keçi: Geçi,
      Kıflamak: Gıflamak vs.

Kelime başındaki “g” bazı kelimelerde “k” şeklinde telafuz edilir.
      Gölge: Kölge,
      Günde: Künde.

Kelime başındaki “t” bazı kelimelerde “d” şeklinde telafuz edilir.
      Taş: Daş,
      Teyze: Dezze.

Kelime başındaki “d” bazı kelimelerde “t” şeklinde telafuz edilir.
      Diken: Tiken,
      Dolu: Tolu,
      Domates: Tomatis.

Kelime başındaki “b” bazı kelimelerde “p” şeklinde telafuz edilir.
      Balta: Palta,
      Bölmek: Pölmek,
      Buhar: Puhar.

Kelime ortasında çift z “zz” kullanımı.
      Kazak: Gazzak,
      Kesek: Kezzek.
      Azık: Azzık

Kelime sonlarında “–es” “–is” değişimi.
      Domates: Tomatis,
      Patates: Patatis.
      Hambeles: Hambelis.

Kelime ortasındaki “r” harfinin bir sonraki harfe dönüşmesi.
      Terlik: Tellik,
      Kernip: Kennip,
      Harnup: Hannıp.


"n" yerine nazal n "ñ" kullanımı yaygındır.
      Bin: Biñ,
      Bunaç: Buñaç,
      Deniz: Dañiz.

İstek kipinin çokluk birinci kişi çekimi işlektir:
      Gelek,
      Gidek,
      Gedekiñ,
      Gelekiñ.

-miş ekli belirsiz geçmiş zamanın birinci kişilerinde -mıssım/-mıssık şekillerinin kullanılması:
      Gelmissim,
      Gelmissik,
      Bilmemissim,
      Bilmemissik,
      Almıssım,
      Almamıssık.

-ik ekli geçmiş zamanın kullanılması:
      Gelmiş, Geldi: Gelik,
      Ölmüş: Ölük,
      Gelmemiş: Gelmeyik

Gibi edatında “b” “m” değişikliğinin olması;
      Gibi: Gimi

-ici ekli gelecek zaman ekinin kullanılması;
      Gelicim,
      Geliciñ,
      Geliciñiz,
      Gelicik “geleceğiz”.

-ışın, işin, uşun, üşün zarf-fiil ekinin kullanılması;
     Varışın: “Varınca”
     Gelişin:“Gelince”
     Görüşün: “Görünce”
     Oturuşun: “Oturunca”

ırak, irek, arak karşılaştırma ekinin işlek olarak kullanılması;
     Gencerek: “Daha genç”
     Gısarak: “Daha kısa”
     Azırak: “Daha az”

-atlı (kadar) ek olarak kullanılması;
     Oatlı: O kadar,
     Buatlı: Bu kadar,
     Şuatlı: Şu kadar.

"Eğer" edatının "ğ" "ñ" değişmesi;
     Añer, Eñer: Eğer
     Añer, Eñere: Eğer
     Añereme: Eğer (bana göre)

-aca, aça, eçe ekinin (-a kadar) kullanılması;
     O zamanaça: O zamana kadar,
     Âşamaça: Akşama kadar,
     Bizeçe: Bize kadar,
     Geleneçe: Gelinceye kadar.

-omu, -amı (gibi) ekinin kullanılması;
     Sasoomu: Sası gibi,
     Namı: Ne gibi.

-kin ekinin kullanılması;
     Gidekin: Gidelim,
     Gelekin: Gelelim.

-lek ekinin kullanılması;
     İlerlek: Az ileri,
     Öterlek: Az öte,
     Berillek: Az beri.

-ool (gil) ekinin kullanılması;
     Halool: Halaoğlugil,
     Emmool: Emmioğlugil,
     Dayool: Dayıoğlugil,
     Dezzool: Teyzeoğlugil,
     Haloolaça: Halaoğlugile kadar.

     Derleyen: Münir YAHŞİ